Wat is er aan de hand?
In 2021 is een onderzoek verschenen dat ruim 40.000 Amsterdamse sociale huurwoningen als slecht geïsoleerd bestempelt [1]. Eén van de voornaamste redenen voor deze matige kwaliteit is beperkte isolatie van de woningen. We spreken van energiearmoede als meer dan 10% van het netto besteedbaar inkomen wordt besteed aan energielasten. Ruim 25 procent van de sociale huurwoningen in Amsterdam heeft een slecht energielabel [2], een verdere 25 procent een matig energielabel [3]. Tel hierbij op de sterk stijgende gasprijzen en er ontstaat voor duizenden huurders een groot probleem. ‘Energiearmoede’ neemt daardoor toe. Circa 25 procent van de huurders in Amsterdam kan de maandelijkse lasten niet betalen [4].
Deze cijfers zijn verontrustend en zijn nog verzameld in een periode vóór groeiende energieonzekerheid en toenemende inflatie. Daarbij had vóór deze onzekerheid al ruim 11 procent van de Amsterdamse huishoudens te maken met energiearmoede. 90% van de huishoudens met energiearmoede hebben een inkomen onder de huurtoeslaggrens [5]. Dit aandeel huurders met energiearmoede ligt hoger dan in de rest van Nederland.
Stand van Zaken
Afgelopen jaren is vooral ingezet op energiecoaches, gedragsbeïnvloeding en andere gadgets om energiearmoede tegen te gaan. Deze acties hebben slechts een zeer beperkt effect op het voorkomen van energiearmoede en het beperken van energiekosten. Een goede basiskwaliteit van woningen is wel het juiste uitgangspunt. Het besef dat het aanspreken van huurders op hun energiegebruik een zeer gering effect heeft, is er wel. De gemeente Amsterdam benoemt isolatieprogramma’s die de corporaties uitvoeren en het project de zonmotor, maar het blijft te veel bij woorden [6].
Isoleren is niet langer vrijblijvend
Te lang heeft de focus gelegen op ‘passend’ isoleren bij de toekomstige warmtebron en is de focus aardgasvrij geweest in plaats van een goed geïsoleerde woning. Ondertussen waren de projectkosten om één woning van het aardgas af te krijgen al 8.000 euro [7]. Dit geld had ook benut kunnen worden om de basiskwaliteit van woningen te verhogen en zo de woonlasten van huurders positief te beïnvloeden.
Ondertussen krijgt goed isoleren steeds meer een verplichtend karakter. De FAH voelt zich gesterkt door uitspraken van het nieuwe kabinet dat het doel waarom woningen van het aardgas gehaald worden, wordt afgezwakt [8] ten gunste van een focus op energiebesparing en isolatie. Het regeerakkoord benoemt de noodzaak om toe te werken naar minimale isolatieniveaus en werkt aan een Nationaal Isolatieprogramma. Daarbij komt nog de druk vanuit Europa om in te zetten op stevige niveaus van isolatie, renovatie en de landelijk ontworpen standaard- en streefwaarden [9]. Tot slot speelt ook een discussie of enkel glas als gebrek benoemd moet worden [10].
De FAH ziet het isoleren en verduurzamen van woningen naar energielabel B niet als een extra investering door de woningcorporatie, maar als noodzakelijk onderhoud. Het argument dat door een geïsoleerde woning de woonlasten (mogelijk) omlaag gaan, doet wat de FAH betreft niet ter zake. Een goed geïsoleerde woning is het minimale wat verwacht mag worden van een huurwoning. Het isoleren van de woning tot dit minimale energielabel B niveau zou daarom niet gepaard mogen gaan met huurverhogingen, met dien verstande dat 70 procent instemming wel toegepast blijft worden.
De FAH wil dat huurders in slecht geïsoleerde woningen, die te veel energielasten betalen, vanaf 1 januari 2022 -met terugwerkende kracht- gecompenseerd worden. Deze compensatie mag niet tekort doen aan of in mindering gebracht worden op de blijvende isolatieopgave, ook bij die complexen die al beschikken over een energielabel C en D. De prestatieafspraken tussen Rijk en Aedes over de besteding van de korting op de Verhuurderheffing gelden immers ook vanaf deze datum. De afspraak dat woningcorporaties uiterlijk in 2028 [11] hun slechte energielabels uitfaseren is een goed begin, maar tot dat moment zullen huurders die nog moeten wachten op een goed geïsoleerde woning gecompenseerd moeten worden.
Wat wil de FAH
De gemeente Amsterdam en woningcorporaties met woningbezit in Amsterdam moeten zich hard maken voor de inzet van middelen voor goede isolatie. Zeker met het vrijkomen van extra middelen door (geleidelijke) afbouw van de verhuurdersheffing moet vanaf dag één een plan klaarliggen om die tienduizenden woningen die slecht geïsoleerd zijn op minimaal energielabel B niveau te krijgen.
- Samengevat heeft de FAH de volgende verwachtingen en eisen:
De FAH wil dat Amsterdam goede isolatie als basiskwaliteit bestempelt. Duidelijk wordt dit door de inhoud van de prestatieafspraken tussen Rijk en Aedes over de besteding van het geld dat niet meer afgedragen hoeft te worden in de vorm van Verhuurderheffing. - De FAH verwacht van de gemeente en de corporaties een plan van aanpak hoe al die matig geïsoleerde woningen naar energielabel B verbeterd worden voor eind 2028.
- De FAH verwacht een statement vanuit de woningcorporaties met de erkenning dat goede isolatie behoort tot de basiskwaliteit van de woning.
- De FAH verwacht van de corporaties de uitwerking van een regeling waardoor huurders in een woning met een slecht energielabel met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2022 de te veel betaalde energiekosten automatisch gecompenseerd krijgen. Deze compensatie mag niet tekortdoen aan de blijvende isolatieopgave.
- De FAH verwacht dat de 70 procent instemming toegepast blijft worden zodat woningcorporaties huurders moeten blijven betrekken bij hun plannen.
- De FAH verwacht dat het isoleren van woningen tot dit minimale niveau van energielabel B niet gepaard gaat met huurverhoging.
[ ] Footnotes
1] https://www.platform-investico.nl/artikel/is-de-muur-geisoleerd/
2] Een slecht energielabel is G, F of E
3] Een matig energielabel is D of C
5] https://onderzoek.amsterdam.nl/publicatie/energiearmoede-in-amsterdam
6] https://www.nul20.nl/amsterdam-neemt-aanvullende-maatregelen-tegen-energiearmoede
7] https://www.eib.nl/publicaties/proeftuinen-aardgasvrije-wijken/
8] https://fd.nl/politiek/1424464/kabinet-verzwakt-doel-om-alle-huizen-snel-van-het-aardgas-te-halen